Onderpresteren voorkomen door middel van voldoende uitdaging

Bij het fenomeen onderpresteren liggen de prestaties lager dan de capaciteiten die een leerling heeft of wat er van een leerling redelijkerwijs verwacht kan worden. Onderpresteren kan voorkomen op alle niveaus en is niet alleen een fenomeen wat bij hoogbegaafde personen voorkomt. Een gemiddelde leerling die zwakke prestaties heeft, voor zijn of haar doen, is ook een zogeheten onderpresteerder. De kans op onderpresteren is overigens wel vele malen groter bij hoogbegaafden. In deze blog zoomen we verder in op hoe onderpresteren voorkomen kan worden.

Onderpresteren

Belangrijk om te realiseren is dat onderpresteren niet enkel op school plaats vindt. Als ouder ben je verantwoordelijk om onderpresteren te herkennen, tegelijkertijd is de leerkracht ook verantwoordelijk om deze signalen te kunnen herkennen. Het is belangrijk dat leerkrachten én verzorgers dit zich realiseren.

Profiel – negatieve kenmerken

Onderpresteerders kunnen vaak herkent worden aan een aantal specifieke kenmerken. Niet bij elke onderpresteerder komen de alle kenmerken tot uiting, maar het geeft een handvat:

• Zijn niet gewend om moeite te doen voor het behalen van succes.
• Weinig zelfdiscipline en doorzettingsvermogen.
• Bereiden huiswerk weinig tot niet voor.
• Zetten zich niet ergens voor in.
• Vinden het lastig om een taak vol te houden, zijn snel afgeleid.
• Slechte concentratie, aandacht niet bij de les, met andere dingen bezig.
• Maken onnodige fouten.
• Neerwaartse lijn in prestaties.
• Hebben vaak geen goede werkstrategie.
• Negatief zelfbeeld en/of weinig zelfvertrouwen.

Profiel – positieve kenmerken

Vaak wordt er bij onderpresteerders alleen naar de negatieve kanten gekeken. In een persoonlijk gesprek komen onderpresteerders soms vaak ontzettend intelligent naar voren en zijn ze welbespraakt. Voornamelijk wanneer ze geïnteresseerd zijn, zullen ze informatie begrijpen en goed onthouden.

Begeleiding op school

De basis begint met een goede begeleiding en een goede relatie met de leerling. Ze hebben ondersteuning nodig om een methode te vinden om toch goed te kunnen leren en presteren. Daarom is het belangrijk dat de leerling merkt dat hij of zij goed mag zijn en dat de leerkracht dit ook belangrijk vindt. Andere kinderen met wie hij competenties kan delen en meten kan ervoor zorgen dat de leerling weer wat zelfvertrouwen krijgt. Zorg ervoor dat er weer plezier wordt gecreëerd.

Voldoende uitdaging

Biedt de onderpresteerder verrijkingsstof aan. Onder andere door:

• Studievaardigheidstraining en vreemde talen (leren)
• Aanbieden van denksport en programmeren (denken)
• Sociale vaardigheidstraining, muzikale vorming, filosofie en expressie (leven)
• Andere verrijkingsmaterialen. Bijvoorbeeld het ontwikkelen van een strategie.

Voorkomen

Een van de belangrijkste zaken is natuurlijk preventie. Onderpresteren kan beter worden voorkomen dan genezen. Daarom is het belangrijk dat leerkrachten voldoende kennis van het onderwerp hebben en daardoor op tijd kunnen ingrijpen. Er kan dan een aangepast programma gemaakt worden, zodat de leerling voldoende gemotiveerd blijft.

Tips voor de leerkracht

Op persoonlijk niveau is het raadzaam om de leerling onder andere uit te leggen waarom ze iets moeten leren. Andere tips zijn:

• Het koppelen van denkstrategieën aan een gangbare strategie.
• Bemoedigen van proces (niet alleen het resultaat). Een goede basis ligt in het leren van het ergens voor inspannen en door te zetten. Beloon ook de inspanning.
• Beschrijf bij het geven van feedback ook wat er goed gaat.
• Geven van aangepaste activiteiten.
• Leer dat ze fouten durven maken en ga ze niet straffen. Dit geeft niet het juiste effect, omdat onderpresteerders de oorzaak buiten zichzelf zoeken.

Over dit artikel

Dit artikel is in samenwerking met de website www.zobegaafd.nl geschreven. Wilt u meer informatie over hoogbegaafdheid in combinatie met onderpresteren dan kunt u deze website raadplegen.