Executieve functies deel 6

Executieve functies: Emotieregulatie

Executieve functies zijn het vermogen om dingen te organiseren, te focussen en impulsen onder controle te houden. Verminderde executieve functies leiden tot problemen met doelgericht gedrag. De volgende uitwerking van de executieve functie is emotieregulatie, dit is het vermogen om je emoties te beheersen zodat je doelen kunt bereiken of je gedrag kunt controleren en aansturen.

Ik kan van mijzelf een situatie terughalen toen ik een stuk jonger was. Ik was druk bezig met mijn gezin, drie jonge kinderen en een man die veel weg was voor zijn werk. Er kwam veel op mijn schouders te liggen. Ik was aan het afwassen, alles liep tegen (afwasmachine niet werkzaam etc). Ik was boos, pakte een bord en gooide dit stuk in de gootsteen, maar toen ik een ander bord pakte en zag dat het mijn mooie bord was, stopte ik. Mijn emoties kreeg ik weer onder controle en achteraf hebben we met elkaar moeten lachen om de situatie.

Emoties kunnen vreselijk in de weg zitten. Denk maar aan angst om te falen. Maar ook frustratie en teleurstelling zijn erg vervelend. De doelen die we willen bereiken kunnen zo erg onbereikbaar lijken. Emotieregulatie betekent ook dat je positieve emoties kunt gebruiken om dóór te zetten en dat je ze kunt gebruiken om moeilijke periodes door te komen.

De ontwikkeling van emotieregulatie begint al voor de eerste verjaardag. Een baby leert om zichzelf te troosten als zijn behoeftes niet direct bevredigd worden. Kinderen hebben ondersteuning nodig om hun emotieregulatie verder te ontwikkelen. Het is belangrijk om te accepteren dat elk kind zijn eigen tempo heeft in deze ontwikkeling en als ouder hierbij vooral veel geduld te hebben.
Zorg voor overzichtelijke routines. Je past zo de omgeving aan zodat het kind de controle kan houden. Maar ja, soms wil je gewoon afwijken van de routine. Flexibiliteit is ook een executieve functie ☺ Vergeet dan niet het kind te vertellen wat er anders zal gaan en het liefst ook waarom.
Alle emotionele situaties voorkomen is een onmogelijk streven. Ga aan de slag met het kind strategieën te leren om er mee om te gaan. Spreek een signaal af als een kind even alleen wil zijn bijvoorbeeld. Maar ook het aanleren van ontspanningstechnieken is een goede optie.
Stel een stappenplan of checklist op met het kind om probleemsituaties door te komen. Alleen al het (samen) controleren van het stappenplan kan rustgevend werken.

Veel “jonge” kinderen hebben moeite met hun emotieregulatie bij het spelen van spelletjes. Vol enthousiasme beginnen ze aan het spel, maar als ze niet winnen worden ze verdrietig of boos.

In mijn praktijk kwam David (gefingeerde naam) op 3-jarige leeftijd. Hij kon al lezen, maar werd gefrustreerd als hij een spelletje speelde, hij kon niet tegen zijn verlies en wilde geen spelletje meer spelen. Het spel ”Max de Kat” bracht uitkomst. Dit spel is een coöperatieve spelvorm. In coöperatieve spellen leren kinderen samenwerken en mét elkaar samen spelen in plaats van tegen elkaar. In elk spel is er een gezamenlijk doel en de spelers werken samen om dit te bereiken. Coöperatieve spellen stimuleren belangrijke vaardigheden zoals overleggen, naar elkaar luisteren, oplossingen zoeken, delen, samenwerken, creatief denken en omgaan met je emoties. Er zijn veel coöperatieve spellen te vinden bij www.schoolmaterialen.nl Inmiddels is David 9 jaar, nog regelmatig wil hij “Max de Kat” spelen.

In het volgende blog ga ik het hebben over de inzet van spellen voor een aantal executieve functies.

Tot de volgende keer!

Door: Willeke Rol - www.brightkids.nl